80 rocznica śmierci Zofii Wędrychowskiej-Papuzińskiej

26 kwietnia 2024 r. mija 80 rocznica śmierci Zofii Wędrychowskiej-Papuzińskiej (1904-1944), kierowniczki warszawskiej biblioteki dla dzieci.

Zofia Wędrychowska urodziła się w 1904 r. w Mińsku Mazowieckim jako córka Lucjana Wędrychowskiego i Antoniny z Piotrowskich. W Warszawie uczęszczała na pensję Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny (ul. Wiejska 5), a następnie wstąpiła na dwuletni Państwowy Kurs Nauczycielski im. Wacława Nałkowskiego, gdzie nauczali m.in. Władysław Spasowski i Helena Radlińska.

W 1923 r. rozpoczęła  pracę jako wychowawczyni i bibliotekarka w „Naszym Domu” – zakładzie opiekuńczo-wychowawczym założonym w 1919 r. przez Marynę Falską, gdzie poznała Janusza Korczaka. W latach 1926-1928 studiowała w Krakowie w Wyższej Szkole Pielęgniarskiej. W 1928 r. wyszła za mąż za Stanisława Papuzińskiego. W 1934 r. rodzina zamieszkała w Warszawie na Ochocie. Zofia Wędrychowska-Papuzińska zaczęła pracować w Bibliotece Wzorowej dla Dzieci, a po jej przekształceniu w Bibliotekę dla Dzieci nr 1 objęła jej kierownictwo. Jednocześnie skończyła studia na Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej. Wykorzystując doświadczenia z pracy w „Naszym Domu”, stworzyła aktyw biblioteczny i stosowała takie formy pracy, jak opowiadanie baśni lub przestawienia kukiełkowe.

Kontynuowała pracę w czasie wojny, starając się, żeby biblioteka była nadal miejscem przyjaznym i bezpiecznym dla dzieci. Organizowała akcje Koła Stałych Czytelników, m.in. przygotowanie zabawy choinkowej dla dzieci z przedszkola. Po zamknięciu przez władze okupacyjne bibliotek w połowie 1942 r. Wędrychowską-Papuzińska została przeniesiona do Biblioteki Głównej na ul. Koszykową. Nadal pomagała dzieciom, udostępniając im  książki – własne i ze zbiorów bibliotecznych. Prowadziła także wykłady o literaturze dla dzieci na tajnych kursach Wolnej Wszechnicy Polskiej i uczestniczyła w pracach Rady Głównej Opiekuńczej. W domu Papuzińskich ukrywało się wiele osób pochodzenia żydowskiego, ponieważ oboje brali udział w akcji pomocy Żydom „Żegota”. Z. Wędrychowska-Papuzińska została aresztowana 21 lutego 1944 r. i rozstrzelana w ruinach getta 26 kwietnia 1944 r. W 50 lat po śmierci została patronką Biblioteki Dziecięcej nr 5 w Warszawie.

W październiku 1998 r. została pośmiertnie odznaczona medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”.

M.P.