W dniach 5-6 października 2023 roku w Bibliotece Śląskiej w Katowicach odbyła się Ogólnopolska Konferencja – 43. spotkania Zespołu do spraw Bibliografii Regionalnej ZG SBP pod hasłem „Bibliografia regionalna – między przeszłością a przyszłością”. W spotkaniu uczestniczyło około 100 osób, którzy reprezentowali 30 bibliotek z całego kraju.
W wykładzie otwierającym dr Agnieszka Magiera przybliżyła słuchaczom burzliwe dzieje Biblioteki Śląskiej, od momentu jej powstania w 1922 r., jako Biblioteki Sejmu Śląskiego, poprzez uchwalenie statutu w 1931 r., kolejne zmiany siedzib i nazw. Poznaliśmy wysiłki bibliotekarzy, którzy z poświęceniem zabezpieczali zbiory przed zniszczeniem i utratą podczas zawieruchy wojennej, przywracali jej działalność po wojnie, aż do budowy nowego gmachu w 1998 r.
Dr hab. Zdzisław Gębołyś z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, członek Międzynarodowego Zespołu Bibliografii Śląska, przedstawił zebranym niemieckie bibliografie śląskie do 1945 r. Dokonał ich analizy jakościowej ze względu na zasięg chronologiczny, terytorialny, formalno-wydawniczy, formalno-piśmienniczy, językowy i autorski. Przytoczył najważniejsze nazwiska bibliografów niemieckich spośród prasoznawców, historyków, archiwistów i bibliotekarzy.
Wybrane publikacje dotyczące regionu siedleckiego po 2013 r. scharakteryzował Andrzej Prządka z Miejskiej Biblioteki w Siedlcach, zwracając uwagę na wielokulturowość i złożoną historię poszczególnych miejscowości tego obszaru.
Katarzyna Nazim z Sądeckiej Biblioteki Publicznej w Nowym Sączu omówiła bibliografię Sądecczyzny, jej powstanie w 1977 r. i poszczególne wydawnictwa, tzw. Sandecjana, opracowywane przez Dział Zbiorów Regionalnych i Zabytkowych.
Kolejny blok pierwszego dnia obrad dotyczył charakterystyki bibliografii Bielska-Białej i Rudy Śląskiej, omówionych kolejno przez: Dorotę Jasek z Książnicy Beskidzkiej w Bielsku-Białej i Joannę Filipiak z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rudzie Śląskiej. Następnie Agnieszka Kowalska z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Dąbrowie Górniczej scharakteryzowała proces cyfryzacji zbiorów regionalnych i sposób ich udostępniania dla czytelnika.
Obrady dnia pierwszego zakończyło wystąpienie Anity Tomanek, kierownika Działu Zbiorów Śląskich Biblioteki Śląskiej. Opowiedziała ona o Bibliografii na Śląsku i Śląsku w bibliografii w szerokim aspekcie, ze względu na jego bardzo zróżnicowany historycznie zasięg terytorialny oraz o współtworzeniu wspólnego zasobu bibliotecznego (Katalog Integro BŚ, EWOŚ i EDUŚ, ŚBC i instytucje zewnętrzne).
Drugi dzień konferencji rozpoczęła wizyta w Instytucie Mediów Cyfrowych „Digitarium” Biblioteki Śląskiej, pod przewodnictwem dra Remigiusza Lisa i zapoznanie z codzienną pracą nad Śląską Biblioteką Cyfrową. Następnie dr Remigiusz Lis wygłosił referat na temat nowych rozwiązań cyfrowych i potencjału bibliotek cyfrowych w kontekście bibliografii.
O bibliografii regionalnej wobec wyzwań współczesności mówił dr Wojciech Kowalewski z Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie. Zwrócił zebranym uwagę na wyzwania stojące przed współczesną bibliografią, jej problemy i konieczność zmian, które należy podjąć aby dostosowywać ją do potrzeb i oczekiwań użytkowników, w tym na podniesienie skuteczności wyszukiwania informacji bibliograficznych. Prelegent zaakcentował znaczenie digitalizacji w celu zabezpieczenia i udostępniania (upowszechniania) zasobów bibliotecznych, będących wzbogaceniem źródeł internetowych, wkładem w rozwój nauki i asumptem do rozwoju czytelnictwa. Współpraca z instytucjami w regionie z kolei według prelegenta sprzyjałaby budowaniu przestrzeni dla projektów, wymiany wiedzy i doświadczeń, a także tworzeniu wspólnych standardów.
W drugiej części obrad uczestnicy wysłuchali wystąpień sponsorskich dostawców oprogramowań dla bibliotek. Krzysztof Henne z Sygnity Business Solutions zaprezentował moduł REGA w systemie bibliotecznym Prolib. Przedstawiciel firmy Trzecia Strona, Jakub Salamon, omówił z kolei oprogramowanie „Bibliografia” dedykowane do prowadzenia bibliografii regionalnej.
Wykładem zamykającym tegoroczne obrady bibliografów była prezentacja platform cyfrowych tworzonych przez Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej – Eduś, EWoŚ i Geohist, o których opowiedziała Anna Kubica z Biblioteki Śląskiej w Katowicach.
Podczas dyskusji głos zabrała Beata Górczyńska z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN w Warszawie, prezentując słuchaczom propozycję i główne założenia przygotowywanego projektu „Dziedzictwo Ikonograficzne polskiej wsi”. Projekt ma dotyczyć zebrania, zdigitalizowania i udostępnienia we wspólnej bazie pocztówek odnoszących się do wsi polskiej.
W czasie wolnym od obrad uczestnicy mogli zwiedzić kopalnię Guido w Zabrzu bądź Muzeum Śląskie w Katowicach, w ten sposób mieli okazję zajrzeć w głąb historii Śląska i poznać jego górnicze korzenie, specyfikę, złożony charakter, trud, a zarazem jego piękno.
Transmisja z konferencji udostępniona została także poprzez serwis internetowy YouTube. W pierwszym dniu skorzystało z tej możliwości 250 osób, w drugim ponad 130.
Anna Urbaniak
Sekretarz
Marzena Przybysz
Przewodnicząca