23 lipca 2025 r. minęła 35. rocznica śmierci Józefa Podgórecznego (1900-1990), bibliotekarza, księgarza, nauczyciela, publicysty, wydawcy, żołnierza zawodowego.
Urodził się 28 października 1900 r. we wsi Kociubińczyki (woj. tarnopolskie) w rodzinie chłopskiej. W podjęciu nauki w szkole w Trembowli otrzymał pomoc Towarzystwa Szkoły Ludowej. Jako 14-letni chłopiec podjął pracę w kuźni dworskiej, aby utrzymać rodzinę, po zmobilizowaniu ojca do wojska. Jednocześnie kontynuował naukę i ukończył zaocznie kursy nauczycielskie. Był samoukiem. Jako ochotnik brał udział w wojnie z bolszewikami (1919-1920). Ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty i uzyskał stopień podporucznika rezerwy. Do 1939 r. był nauczycielem szkoły wiejskiej na Kresach. Wschodnich. Zorganizował pierwszą na terenie powiatu nieświeskiego gminną bibliotekę z punktami bibliotecznymi i wymiennym księgozbiorem. Jednocześnie studiował zaocznie historię i geografię na Wyższym Kursie Nauczycielskim w Wilnie.
Po wybuchu wojny był uczestnikiem kampanii wrześniowej 1939 r., walczył w armii gen. Kleebega. Dostał się do niewoli niemieckiej i przebywał w obozie jenieckim w Woldenbergu. Obecność pedagogów, artystów, pisarzy w obozie umożliwiła zorganizowanie kształcenia jeńców, a Józefowi Podgórecznemu dalszą naukę oraz ukończenie Nauczycielskiego Instytutu Pedagogicznego i Kursu Administracji Komunalnej.
Po wojnie był współorganizatorem Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” w Lublinie. Po przeniesieniu z rodziną do Bydgoszczy został przedstawicielem delegatury „Czytelnika”, pełniąc funkcje kulturalne i oświatowe, m.in. zakładając biblioteki wiejskie. Stały, trwający 18 lat związek J. Podgórecznego z bibliotekarstwem rozpoczął się od objęcia funkcji dyrektora Miejskiej Biblioteki w Bydgoszczy w 1952 r. Jako dyrektor rozbudował sieć bibliotek, utworzył filie i pawilony biblioteczne w nowych dzielnicach miasta. Utworzył też Izbę Pamięci Adama Grzymały Siedleckiego, dramaturga i teatrologa.
Był autorem ponad 4oo artykułów. Opracował księgę pamiątkową w 60. rocznicę powstania Biblioteki, w której upamiętnił sylwetki bydgoskich bibliotekarzy. Kilka publikacji poświęcił zabytkowym zbiorom Biblioteki. W cennej publikacji W służbie książki i prasy polskiej przedstawił życiorysy księgarzy, drukarzy, grafików, dziennikarzy i bibliotekarzy bydgoskich. Był inicjatorem wielu inicjatyw wydawniczych, np. rocznika kulturalnego „Kalendarz Bydgoski”.
Wykazywał się ogromną aktywnością społeczną, wyrazem której było zorganizowanie i kontynuowanie działalności Okręgu SBP w Bydgoszczy, pełnienie ważnych funkcji w ZG SBP, reprezentowania SBP w Radzie Kultury i Sztuki Ministerstwa Kultury i Sztuki. Otrzymał godność honorowego członka SBP. Był aktywnym działaczem wielu bydgoskich towarzystw kulturalnych, m.in. Kujawsko-Pomorskiego Towarzystwa Kulturalnego.
W 1970 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł 23 lipca 1990 r. w Bydgoszczy.
K.K.
Zob. też:
Dubowik Henryk: Nestor bydgoskich bibliotekarzy – Józef Podgóreczny. W: Organizatorzy i inspiratorzy. Warszawa : Wydaw. SBP, 1997, s. 112-117 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; nr 5)
Dubowik Henryk: Podgóreczny Józef. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement II. Warszawa : Wydaw. SBP, s. 125