65. rocznica śmierci Zofii Kossonogowej

6 października 2025 r. minęła 65. rocznica śmierci Zofii Kossonogowej (1905-1960), polonistki i bibliotekarki w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie (BUW), w latach 1956-1960 zastępcy dyrektora BUW.

Urodziła się 10 grudnia 1905 r. w Warszawie w rodzinie zamożnej inteligencji. Ojciec był lekarzem. Po studiach polonistycznych na Uniwersytecie Warszawskim (UW), w 1931 r. rozpoczęła praktykę wolontariacką w BUW, przechodząc kolejno wszystkie działy i poznając technikę oraz metody pracy bibliotekarskiej.

Należała do pokolenia wyemancypowanych warszawskich bibliotekarek, gruntownie wykształconych i krzewiących idee nowoczesnej edukacji poprzez dostęp do książki. Już w okresie międzywojennym Zofia Kossonogowa rozwinęła szeroką działalność społeczną w ramach ówczesnego Związku - a po wojnie - Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Wielką wagę przywiązywała do kształcenia młodych bibliotekarzy – nie tylko prowadziła wykłady i ćwiczenia na licznych kursach, ale współtworzyła też koncepcję i program tych szkoleń. Podobnie pracowała po wojnie, dla kształtującej się dopiero Katedry Bibliotekoznawstwa UW. Wychowała grono uczniów, zarówno w BUW, jak i poza Biblioteką. Lata intensywnej działalności na niwie SBP wyniosły ją do funkcji wiceprzewodniczącej Stowarzyszenia w kadencji 1957-1960.

Krótko przed wybuchem wojny Zofia Kossonogowa zdała państwowy egzamin bibliotekarski, który ówcześnie otwierał drogę kariery w zawodzie bibliotekarza akademickiego. Uznawany również w okresie PRL, pozwolił jej podjąć samodzielne zadania na kolejnych stanowiskach kierowniczych w BUW (kierowniczka Referatu Katalogu Rzeczowego, kierowniczka Oddziału Bibliotek Zakładowych) i współdzielić odpowiedzialność za wydobycie Biblioteki z wojennego chaosu i zniszczeń. Ukoronowaniem tej drogi zawodowej było stanowisko zastępcy dyrektora BUW, objęte w 1956 r., w momencie dużych zmian politycznych i organizacyjnych w kraju i na Uniwersytecie. Również przed Biblioteką otwierały się nowe możliwości - nowe kontakty z wydawcami krajowymi i zagranicznymi, nowe biblioteki zakładowe w instytutach i katedrach UW.

Bibliotekarskie kompetencje Zofii Kossonogowej i jakość jej pracy lapidarnie ujął dyrektor BUW Wacław Borowy, formułując już w 1938 r. taką opinię: wyróżnia się głębokim zamiłowaniem do bibliotekarstwa i rzetelnym zrozumieniem jego naukowych i społecznych zadań. Cechuje ją również umiejętność wyczucia właściwego tempa pracy, w którym szybkość łączy się z dokładnością. Osiemdziesiąt lat później zestaw tych cech wciąż pozostaje ideałem dla kolejnych pokoleń adeptów bibliotekarstwa.

W uznaniu zasług została odznaczona w 1958 r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Niestety atak serca przerwał życie Zofii Kossonogowej u szczytu jej sił zawodowych i intelektualnych. Zmarła w wieku zaledwie 55 lat. Pochowana jest na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

E.K-M.

Zob. też: