3 czerwca 2025 r. minęła 75. rocznica śmierci Edwarda Kuntzego (1880-1950), historyka, znawcy poloników, dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu i Biblioteki Jagiellońskiej.
Urodził się we Lwowie. Studiował historię na uniwersytetach we Lwowie, Lipsku i Berlinie. Od 1906 r. był związany z bibliotekarstwem, od 1917 r. jeden z dwóch pierwszych członków korespondentów Związku Bibliotekarzy Polskich (ZBP), w latach 1926-1933 jego prezes.
W 1906 r. rozpoczął pracę w Bibliotece Jagiellońskiej (BJ), w 1916 r. został kustoszem, opracował m.in. nową instrukcję katalogowania alfabetycznego dla BJ. W 1919 r. założył Koło ZBP w BJ. W tym samym roku objął kierownictwo Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, przeprowadził jej repolonizację, stworzył podwaliny prawne i organizacyjne funkcjonowania nowej, polskiej placówki. W 1920 r. założył w Poznaniu Koło ZBP. Od 1921 r. był ekspertem Polskich Delegacji w Mieszanych Komisjach Reewakuacyjnej i Specjalnej zajmujących się zwrotem polskiego mienia z Rosji. W maju 1923 r. został przewodniczącym obu Delegacji i do 1935 r. prowadził rokowania ze stroną rosyjską, nadzorując jednocześnie polskie ekipy.
W 1927 r. objął dyrekcję BJ i, poza latami 1940-1944, pozostawał na tym stanowisku do 1950 r. Usprawnił jej wewnętrzną organizację, upublicznił sprawozdania z działalności oraz wykazy nabytków BJ, udostępnił najcenniejsze cymelia, organizując liczne wystawy. Rozpoczął też przygotowania do budowy nowego gmachu BJ, który ukończono przed wybuchem II wojny światowej. Kierował również krakowskim Kołem ZBP. W latach okupacji pozostał w BJ, która podlegała niemieckiemu kierownictwu. W miarę możliwości, czuwał nad polskim personelem, stanem zbiorów, bezpieczeństwem cennych zasobów BJ.
Od grudnia 1926 r. wybierano go trzykrotnie na funkcję przewodniczącego Rady Głównej ZBP, sprawował ją do 1933 r. Wprowadził organizację na forum międzynarodowe. W maju 1928 r. przystąpiono do IFLA. Sam Kuntze udzielał się w licznych organizacjach, m.in. w Komitecie Rzeczoznawców Bibliotecznych, brał udział w I Światowym Kongresie Bibliotekarzy i Bibliofilów w 1929 r. w Paryżu. W 1936 r. przewodniczył obradom IX Sesji IFLA w Polsce. W kraju był inicjatorem powstania i pierwszym redaktorem „Przeglądu Bibliotecznego”, organu ZBP, którym kierował do końca życia.
Był autorem wielu publikacji zawodowych, m.in. analizy pierwszych lat funkcjonowania Biblioteki Narodowej oraz podsumowania prac rewindykacyjnych. Jego zainteresowania naukowe dotyczyły średniowiecznych źródeł historycznych, był autorem instrukcji ich opracowywania. Wydał trzy tomy Monumenta Poloniae Vaticana (1939-1948, 1950). Za udział w pracach rewindykacyjnych odznaczono go Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta (1924) i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1925).
H. Ł.
Zob. też:
Bar-Święch Irena: Polityka biblioteczna w służbie nauki – Edward Kuntze. W: Twórcy nowoczesnego bibliotekarstwa polskiego. Wrocław: Ossolineum 1974, s. 164-185
Edward Kuntze (1880-1950) – bibliotekarz integralny. W: Hanna Łaskarzewska: Wielcy nieobecni. Pierwsze generacje liderów Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Warszawa: SBP 2019, s. 159-177 (Seria Historyczna ; 1)
Lipska Helena: Kuntze Edward. W: Słownik pracowników książki polskiej. Warszawa – Łódź 1972, s. 487-488